Prof. Dr. İftihar Köksal yazdı: “Erişkinde aşılamanın önemi!”

Dünya Sağlık Örgütü’nün Genişletilmiş Bağışıklama Programı önerisi doğrultusunda birçok bulaşıcı hastalık dünyada eliminasyon noktasına gelmiştir. Çiçek hastalığının dünyadan eradike edilmesi aşılama sayesinde başarılmıştır. Çocukluk döneminde yapılan aşıların devamı olarak erişkinlerde yapılacak düzenli aşılamaların yanı sıra erişkin yaş gurubuna özgü aşılamalarla mortalite ve morbidite bakımından önemli birçok hastalıktan korunmak mümkün olabilecektir.

Bu gerçeklere rağmen maalesef erişkinlerde aşılanma oranlarının ve imkanların çocuklardaki kadar yeterli olmadığı bir gerçektir. Belki erişkinler birçok enfeksiyon hastalığına çocuklar kadar duyarlı değildir ama erişkin hastalıkları çok daha ölümcül seyredebilmektedir.

Erişkinlerin aşılanması için pek çok neden vardır. Yaş, eşlik eden diğer hastalıklar, çocuklukta yapılan aşıların idame dozlarının yapılması, seyahatler, göçler, mülteciler bu nedenler arasında sayılabilir.

Dünyada yaşlı nüfus giderek artmaktadır ve yaşam uzamıştır. Ülkemizde TÜİK verilerine göre 2023 yılında 65+ yaş nüfus 8 milyon 722 bin 806 kişi (%10.2) olduğu; bu oranın 2030 yılında %12.9, 2040 yılında %16.3, 2060 yılında %22.6, 2080 yılında %25.6 olacağı tahmin edilmektedir. Yaş ilerledikçe kalp, akciğer, diyabet, romatizmal hastalıklar gibi diğer hastalıkların da eklenmesi ile enfeksiyonlara yatkınlık kolaylaşmakta ve enfeksiyonlar daha ağır seyretmektedir. Bu yaş grubunda pnömokok, influenza ve zona aşıları gibi bu yaşa özel aşıların yapılması yaşam kalitesinin iyileşmesine katkı sağlamaktadır. Ayrıca tetanoz, boğmaca gibi daha önce yapılmış aşıların rapel dozları yapılmalıdır.

Bu arada savaşlar nedeni ile göçler ve mülteciler kontrolsüz bir şekilde insan hareketliliğinin artmasına neden oldu. Her ülkenin aşılama stratejisi farklı olduğundan göçmenler, geldikleri ülkelerden hastalıkları sığındıkları ülkelere taşıdılar. Ekonomik koşullar, yanlış sağlık politikaları, savaşlar bazı ülkelerde aşılama oranlarının oldukça düşük kalmasına neden olmaktadır. Diğer taraftan son yüzyılda sanayileşmeyle birlikte ticaret, ulaşım ve iletişimin artmasıyla ülkeler ve kıtalar arasında iş ve turistik ziyaretler hızla artmıştır. Bu da enfeksiyon hastalıklarında sınırların ortadan kalkmasına, daha kolay yayılmasına zemin hazırlamaktadır. Bu sorunlar bağışıklama stratejilerinin yeniden gözden geçirilmesini ve küresel bakış açısı ile hareket etmeyi gerekli kılmıştır.