İnflamatuvar barsak hastalığı ile ilgili tüm merak edilenler için: İBH Kontrolümde

Crohn ve ülseratif kolit gibi inflamatuar barsak hastalıkları (İBH) nedeni tam olarak bilinmeyen, her yaş grubunda ve cinsiyette görülebilen, tüm gastrointestinal sistemi etkileyebilen, kronik ve sistemik inflamatuar hastalıklardır. 19 Mayıs Dünya İnflamatuvar Barsak Hastalıkları Günü sebebiyle, İnflamatuvar Barsak Hastalıkları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Filiz Akyüz hastalar için önemli açıklamalarda bulundu.

İnflamatuar Barsak Hastalıkları (İBH) tüm gastrointestinal sistemi tutabilen, etiyolojisi ve patofizyolojisi net bilinmeyen, remisyon ve alevlenmelerle seyreden, barsak dışı bulgulara yol açabilen kronik sistemik inflamatuar hastalıklardır. İBH’yi tetikleyen durum tam olarak bilinememektedir ancak başlıca üç mekanizmanın hastalığı tetiklediği düşünülmektedir. Bunlar, genetik yatkınlık, immün sistem regülasyonunun bozulması ve çevresel antijen maruziyetidir.

Crohn hastalığının en sık semptomları özellikle sağ alt kadranda belirgin olan karın ağrısı, ishal, halsizlik, yorgunluk ve hematokezyadır (kanlı dışkı). Şiddetli hastalıkta ateş ve kilo kaybı da eşlik edebilir. Bazı hastalarda karın distansiyonu (şişkinlik), kabızlık ve bulantı, kusma gibi obstrüksiyon semptomları da görülebilir. Perianal tutulum varlığında görülen semptomlar ağrı ve akıntıdır. Apse varlığında ateş eşlik edebilir. Ülseratif kolit hastalığında en sık görülen semptomlar ise hematokezya, diare, tenesmus, acil dışkılama isteği ve karın ağrısıdır. Ciddi ve şiddetli kolonik tutulum varlığında hastalarda kilo kaybı ve ateş de görülebilir.

İnflamatuvar barsak hastalıklarında nihai tanıyı gastroenterolog uzmanı koyar
İnflamatuvar Barsak Hastalıkları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Filiz Akyüz: “İBH hastalıkları yüzde 10-15 oranda genç yaşta (erken başlangıçlı) başlamaktadır. Ancak İBH, pediatrik ve geriatrik tüm yaş gruplarında ve her iki cinsiyette eşit görülebilmektedir. İBH’nin insidans ve prevalansı tüm dünyada yıllar içerisinde artış göstermektedir.

Hastalığın tanısı hikâye, fizik muayene, laboratuvar tetkikleri, invaziv ve non-invaziv görüntüleme yöntemleri ve endoskopik biyopsi materyalinin patolojik incelemesi ile konulmaktadır diye belirten Prof. Dr. Filiz Akyüz: “Tanı için birinci basamakta, dahiliye uzmanları, genel cerrahlar ön tanı ile hastaları gastroenterologlara sevk eder. Nihai tanı gastroenterolog tarafından konulur. Hastalığın genetik geçişi nedeni ile aile hikayesi sorgulanması önemlidir. Genetik faktörlerin etkisinin Crohn hastalığında, ülseratif kolite göre daha baskın olduğu düşünülmektedir” dedi.

Hastalığın alevlenme ve uyku dönemleri bulunuyor
Hastalık iyilik döneminde uykudadır, alevlenme döneminde semptomatiktir vurgusu yapan Prof. Dr. Filiz Akyüz, sözlerine şunları ekledi: “İBH sistemik bir hastalık olarak kabul edilir. İBH temel olarak sindirim sistemini etkilese de farklı mekanizmalarla diğer organ ve sistemleri de etkileyebilir. İBH’de kas-iskelet sistemi tutulumu en sık barsak dışı tutulum olarak bildirilmiştir. Çoğu barsak dışı belirti hastalık aktivitesiyle paralellik gösterir. Karaciğer, safra yolu ve dalak patolojileri; hastalığın bağırsak dışı tutulumu olabileceği gibi tedavilerin etkisine veya eşlik eden hastalıklara da bağlı olabilir.”

İnflamatuvar barsak hastalığı ile ilgili tüm merak edilenler İBH Kontrolümde mobil uygulamasında
Her alanda olduğu gibi yapay zekânın, özellikle endoskopik aktivite değerlendirme ve kanser tarama amaçlı kullanıldığına dikkat çeken Prof. Dr. Filiz Akyüz, ayrıca genetik ve mikrobiyota çalışmaları ile biyolojik tedavilere cevabın ve hastalık nükslerini ön görme ile ilişkili çalışmaların tüm dünyada yürütüldüğünü dile getirdi.

Prof. Dr. Filiz Akyüz, inflamatuvar barsak hastalığı ile ilgili tüm merak edilenlerin İBH Kontrolümde mobil uygulamasında bulunduğunu söyledi ve ekledi: “Mobil uygulama hastalara, hastalık ile ilgili bilgileri kolay edinebilme şansı vermektedir. Hastaların hastalık aktivitelerini değerlendirmelerini ve hekimlerine sağlıklı bilgi ulaştırmalarını sağlayabilmektedir. “İBH Kontrolümde” ayrıca yenilikçi bir çözüm olarak en yakın hastane ve tuvaleti bulma özelliği ile yurt dışındaki örneklerinden ayrışan, inflamatuvar barsak hastaları için hazırlanan ilk Türkçe uygulama oldu. Hasta ve hasta yakınları iOS ve Android işletim sistemlerinde çalışan “İBH Kontrolümde” uygulaması AppStore ve Google PlayStore’dan kolaylıkla ücretsiz indirilebilir.”

İBH hastaları yaşam tarzına dikkat etmeli
Prof. Dr. Filiz Akyüz: “İBH hastaları, hastalık uykudayken yaşlarına uygun her sporu yapabilirler. Aktif dönemde ise ağır egzersiz ve spor önermiyoruz. Yaşam tarzı değişimi olarak düzenli uyku, sigara, alkol, paketli gıda ve karbonhidrat tüketilmemesini öneririz. Destek ihtiyacı varsa da hastalar psikiyatrist desteği almaktan çekinmemeliler. Huzursuz iş ortamından uzaklaşmalı ve negatif enerji aldıkları ortamda bulunmamalılar. Özellikle aktif dönemde sık tuvalet ihtiyacı olabilir. İyilik halinde ise düzenli kontroller ve ilaç alımı için hastaneye gelmek zorunda olabilirler.  Bu nedenle iş yerlerinin bu konuda yardımcı olmaları iş verimliliğini azaltmak yerine artıracaktır” dedi.

İBH hastaları belirtileri ciddiye almalı
Hekime ulaşmada hızlı ve kolay bir ülkede yaşasak da hastaların bazen belirtilerini dışkıda kan görmediği sürece ciddiye almadıkları uyarısında bulunan Prof. Dr. Filiz Akyüz: “Bu nedenle belki başka hastalıklarda olduğu gibi kamu spotları hazırlanarak hastalık bilgilendirme yapılabilir. Hekimler için Sağlık Bakanlığı ile ortak hazırlanan tanı tedavi rehberleri kapsamına İBH de konulabilir” dedi.

Yaşanan büyük deprem felaketi bölgesinde İBH’ye sahip hastalarda sıkıntı ve stresin hastalığı tetiklediğine, bölgede ilaç ve özellikle de biyolojik ilaçlara erişimde yaşanabilecek zorluk nedeniyle de hastalığın yeniden alevlenebileceğine, aynı zamanda tuvalet bulma ve kullanımındaki zorluklara dikkat çeken Prof. Dr. Filiz Akyüz, hastalara şartların iyi olduğu yerlere geçici süre ile taşınmalarını önerdi.