Kalbin içindeki mucize: Mitral kapak!..

Mitral kapak ameliyatları ister kapak değiştirilsin, isterse tamir edilsin göğüs kemiği açılmadan kapalı olarak yapılabilir. Mitral kapak kompleks mekanizması olan bir organdır. Adeta kalbinizin içindeki mucizedir. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Barış Çaynak, mitral kapak ile ilgili en fazla merak edilen soruları yanıtladı…

Mitral kapağın görevi nedir?

Tüm vücuttan gelen oksijenden fakir kan önce kalbin sağ tarafına gelir, oradan akciğerlere pompalanarak oksijenlenir ve kalbin sol tarafına gelir. Akciğerlerden dönen oksijenden zengin kan, kalbin bütün vücuda kan pompalayan sol kısmına mitral kapaktan geçerek dolar ve tüm vücuda gönderilir. Kalp kasılıp tüm vücuda kan pompalarken mitral kapak kapanır ve kan tekrar akciğerlere geri kaçmadan aort damarı vasıtasıyla vücuda gider.

Mitral kapak daralırsa ne olur?

Mitral kapak özellikle çocuk yaşlarda geçirilen bakteriyel bir üst solunum yolunu takiben, eklem romatizması geçiren kişilerde orta yaş döneminde kireçlenerek daralır. Bazen ileri yaşla beraber kireçlenmeye bağlı olarak da daralabilir. Akciğerden kalbe dönen temiz kan daralan mitral kapaktan geçemezse akciğer damarlarında birikir ve akciğer damarında tansiyon yükselir. Bu kişilerde nefes darlığı, çabuk yorulma, çarpıntı, akciğer ödemi, sık akciğer enfeksiyonları görülür.

İleri derecede kapak darlığı olan kişilerde tek tedavi ameliyatla kireçlenmiş kapağı temizleyip, protez bir kapak yerleştirmektir.

Protez mitral kapaklar metal (titanyumdan) veya biyolojik (hayvan kapaklarının belli laboratuvar işlemlerinden geçirildikten sonra insan vücuduna uyumlu bir hale getirilmesiyle yapılır) olabilir.

Metal kapak takılan kişiler ameliyat sonrası ömür boyu kan sulandırıcı ilaç kullanmalıdır. Aksi takdirde metal kapak üstünde pıhtı oluşabilir ve beyin damarlarına atarak felce sebep olabilir.

Biyolojik kapak takılan kişilerin kan sulandırıcı kullanmaya ihtiyaçları yoktur. Ancak biyolojik kapaklar 65 yaş altındaki kişilere takılırsa 10-15 yıl gibi bir sürede bozularak, tekrar bir ameliyat gereksinimi doğururlar. Bu nedenlerden dolayı kapak değişecekse kişiye özel seçimi hasta ve cerrah birlikte konuşarak bulmalıdır.

Mitral kapakta kaçak olursa ne olur?

Mitral kapak kompleks mekanizması olan bir organdır. Adeta kalbinizin içindeki mucizedir. Mitral kapak yaprakçıklarını kalbin duvarına tıpkı bir paraşütün ipleri gibi ipliksi yapılar vardır. Kalp kasılıp tüm vücuda kan pompalarken, bu yapılar kapağın kapalı kalmasını sağlar. Şayet bu ipliksi yapılar gevşer ya da koparsa, kapak tam kapanamaz ve her kalp kasıldığında kanın bir kısmı akciğerlere geri kaçar. Bunu takiben akciğer damarında kan birikir ve nefes darlığı, çabuk yorulma, akciğer ödemi, çarpıntı gibi şikayetler ortaya çıkar.

Mitral kapağında ileri derecede kaçak varsa tedavisi ameliyattır. Ameliyatla kapak bir protez kapakla değiştirilebilir. Ancak böyle bir ameliyat sonrası ömür boyu çok kuvvetli kan sulandırıcılar kullanmanız gerekir.

İkinci ve daha iyi bir seçenek kaçıran mitral kapağı tamir etmektir. Kapak tamirinde kopan ipliksi yapıların yerine yapayları konulur. Kapak yaprakçıklarının tutunduğu yapı genişlemişse yüzük şeklinde bir aparat dikilerek büzülür. Tamir ameliyatı sonrası kan sulandırıcı kullanmanıza gerek yoktur. Ayrıca çalışmalar göstermiştir ki; tamir ameliyatları değişim ameliyatlarına göre kalbin ileride oluşabilecek kalp yetmezliğine karşı daha üstündür.

Kapak tamiri kalp cerrahisinin ustalık isteyen bir ameliyatıdır. Hem bu vakaları çok yapmanız, hem de tecrübeli olmanız gerekir. Her kalp merkezinde, bütün cerrahların yapabileceği bir işlem değildir.

Mitral kapak ameliyatı için mutlaka göğüs kemiği açılarak mı ameliyat olmalıyım? Başka bir yöntem yok mu?

Mitral kapak ameliyatları ister kapak değiştirilsin, isterse tamir edilsin göğüs kemiği açılmadan kapalı olarak yapılabilir. Bu ameliyatlar kadınlarda sağ meme altından, erkeklerde sağ meme hizasından 4 cm’lik bir kesi ile yapılır. Hastalar genelde “Kalp solda değil mi; neden sağdan yapıyorsunuz?” diye soruyorlar. Ancak mitral kapak kalbin sağına daha yakın yerleşimli olduğu için, bu kesi ile daha uygun ulaşılabilir oluyor. Buna rağmen kapalı by-pass ameliyatlarını sol meme hizasından yapmaktayız.

Kapalı ameliyatta yapılan işlem açık cerrahiyle birebir aynı olmakla beraber, çok hızlı bir iyileşme süreci olur. Hastalar bir gün yoğun bakım kalışı sonrası, 5. gün taburcu olur. Günlük ve iş hayatı ile ilgili rutinlerine 10 gün içerisinde başlayabilirler. Göğüs kemiği kesilmediği için her türlü sportif faaliyetlerine aynen devam eder, hastaneden kendi arabalarını sürerek çıkabilirler.

Açık ameliyatların bir diğer dezavantajı yıllar sonra büyük ve görünen bir izle hayatınıza devam etmektir. Mitral kapak hastaları genelde 30-40 yaş arası kadın hastalardır. Kapalı ameliyatın bütün izleri meme altında kaldığı için bikini ile denize girseniz bile hiç bir iz görülmez. Ameliyat sizi sosyal hayatınızdan kopartmaz.

Başka ameliyatlar da bu yöntemle yapılabilir mi?

Bütün kalp ameliyatları, by-pass dahil, göğüs kemiği kesilmeden kapalı yapılabilir. Sağ meme altından; kalbin sağ taraftaki triküspit kapağı, kalp deliği (ASD), kalp tümörü (miksoma) ameliyatları veya bunların birlikte olduğu durumlar yapılabilir. By-pass ameliyatları sol meme hizasından 4 cm’lik bir kesiyle, aort kapak ameliyatları sağ köprücük kemiği hizasından küçük kesilerle yapılabilir.